پژوهشی در باب فضاهای داخلی خانه های دوره ی قاجار قزوین- ترکیب بندی و تناسبات رنگی

موضوع این پژوهش شناساییِ پالت، ترکیب بندی و تناسبات رنگی در خانه های دوره ی قاجار قزوین است. جستجوی ترکیب بندی های رنگی، در فضاهای معماری عمدتاً بنا بر سلیقه ی شخصی و یا با مراجعه به نمونه های بیگانه انتخاب و اجرا می شوند. این در حالیست که معماری ایران از رنگین-ترین معماری های دنیا شناخته شده است. بنابراین این پژوهش سعی دارد با بررسی ترکیب بندی و تناسبات رنگی در خانه های دوره ی قاجار قزوین در مرحله ی اوّل به این پرسش که «در خانه های دوره ی قاجار قزوین از کدام رنگ ها با کدام ترکیب بندی و تناسبات رنگی استفاده شده است؟» و در مرحله ی بعد، از آنجایی که مفاهیم مرتبط با رنگ همچون کنتراست، هارمونی و تاثیر متقابل رنگ ها عوامل مهمّی در شناساییِ پالت و ترکیب بندی رنگی هستند در ادامه به بررسی مفاهیم مرتبط با رنگ در پالت رنگی این خانه ها به این پرسش که « آیا در ترکیب بندی رنگی خانه های دوره ی قاجار قزوین از مفاهیم مرتبط با رنگ استفاده شده است یا نه؟» پاسخ داده است. در فصل اول پژوهش به بررسی تعاریف رنگ در حیطه های علوم مختلف از جمله علم فیزیک، شیمی و روان شناسی و اشتراک بین آنها و در پی شناخت رنگ، سیستم های رنگی را مورد مطالعه قرار داده است و برای درک بهتر رنگ، به مفاهیم مرتبط با رنگ از جمله هارمونی، کنتراست، تاثیر متقابل رنگ ها، ترکیب بندی رنگی و ارتباط بین فرم های هندسی و رنگ پرداخته است. در فصل دوم پژوهش به بررسی جایگاه و نقش رنگ در معماری و چگونگی ثبت و روش شناسایی آن در فضاهای تاریخی و در مرحله ی بعد به بررسی جایگاه رنگ در معماری ایران طی ادوار مختلف از قبل از اسلام تا دوران صفوی با معرفی مصداق های عینی در هر دوره پرداخته است. در فصل سوم پژوهش به بررسی جایگاه رنگ در دوره ی قاجار در شهر قزوین با معرفی مصداق هایی از بناهای عمومی این شهر، پرداخته و در ادامه با نگاهی خاص به جایگاه رنگ در خانه های قاجاری قزوین با بررسی مصداق های عینی از این خانه ها، عناصر رنگی مشترک بین آنها را شناسایی کرده است و به تعیین پالت و ترکیب بندی و تناسبات رنگی این اشتراکات در نمونه ای نسبتاً سالم و دست نخورده (خانه ی امینی ها) پرداخته است. و در فصل آخر پژوهش به تعیین دقیق رنگ ها از طریق روش ارائه شده در فصل دوم پرداخته است و پالت و ترکیب بندی رنگ های این خانه در سه فضای باز، بسته و نیمه باز در سطوح کف، جداره ها و سقف ارائه شده است و در پی آن تناسبات رنگی موجود در آنها را مورد بررسی قرار داده و با تجزیه و تحلیل داده ها، به سوال اصلی پرسش که « آیا در ترکیب بندی رنگی خانه های دوره ی قاجار قزوین از مفاهیم مرتبط با رنگ استفاده شده است یا نه؟» پاسخ مثبت داده است. چرا که به شکل شگفت آوری رعایت این مفاهیم، پیش از تدوین آن ها از سوی رنگ شناسان ملاحظه می شود. ترکیب بندی و تناسبات رنگ در این خانه ها همواره در راستای تعریف فضا به کار رفته است. بررسی نمونه های بسیاری در طول پژوهش گواه این مطلب است. این خانه ها از رنگ های سرد برای فضاهای خیس، وسیع نشان دادن فضا و بلندتر نشان دادن آن و از رنگ های گرم برای فضاهای خشک، کوچک نشان دادن فضا و کم کردن ارتفاع بهره گرفته است. بنابراین می توان گفت آگاهانه بودن ترکیب بندی رنگی این خانه ها، می تواند الگوی رنگی مناسبی برای فضاهای امروز باشد.